Het verwijzen naar een zelfstandig naamwoord lijkt makkelijker dan het is. Lees de volgende zin maar eens:

“De staat moet haar verantwoordelijkheid nemen.”

Niks mis mee, zul je misschien denken. Het gebruikte verwijswoord haar is echter onjuist. De correcte zin zou moeten zijn:

“De staat moet zijn verantwoordelijkheid nemen.”

In deze blogpost leg ik je uit hoe je het juiste verwijswoord kunt vinden voor ieder zelfstandig naamwoord dat je ooit zult tegenkomen.

Bepaal eerst het geslacht

Om erachter te komen welk verwijswoord je moet gebruiken, zul je eerst achter het geslacht van het zelfstandig naamwoord moeten komen. Het geslacht kan onzijdig, mannelijk of vrouwelijk zijn. Het is zelfs mogelijk voor een zelfstandig naamwoord om zowel mannelijk als vrouwelijk te zijn!

Natuurlijk zou ik nu met allerlei regels kunnen komen hoe je het geslacht van een zelfstandig naamwoord kunt herkennen, maar ik hou het simpel. Onzijdige woorden zijn te herkennen aan het lidwoord het, mannelijke of vrouwelijke woorden aan het lidwoord de.
Twijfel je aan het geslacht? Pak er dan gewoon een woordenboek bij of tik het woord (zonder lidwoord!) in op www.inventio.nl/genus. Het geslacht staat er direct achter.

Het juiste verwijswoord

Welk verwijswoord je nu moet kiezen, hangt alleen nog af van het feit of het zelfstandig naamwoord als onderwerp, lijdend (of ander) voorwerp, of bezittelijk voornaamwoord in de zin wordt gebruikt. Het Genootschap Onze Taal, een vereniging voor taalliefhebbers, heeft hier een simpel schema voor opgesteld:

Op deze manier is duidelijk te zien dat de volgende zinnen correct zijn:

“De staat (m.) moet zijn verantwoordelijkheid nemen.”
“De vereniging (v.) heeft besloten haar activiteiten stop te zetten.”
“Het team (o.) is zo samengesteld dat het al zijn taken goed kan uitvoeren.”
“De gemeenteraad (m.) staat in zijn recht.”

En zo kun je er voor elk zelfstandig naamwoord op een hele simpele manier achter komen welk verwijswoord juist is.

Mannelijk en vrouwelijk?!

Eerder in deze post gaf ik al aan dat enkele zelfstandig naamwoorden zowel mannelijk als vrouwelijk kunnen zijn. In woordenboeken kun je dan alleen lezen dat het lidwoord de is. Het geslacht wordt dan in het midden gelaten. Vaak zijn dit woorden die in het verleden vrouwelijk waren, maar die nu als meer mannelijk ervaren worden. In dat geval mag je zowel de mannelijke verwijswoorden hij, hem en zijn gebruiken, als de vrouwelijke verwijswoorden zij/ze, haar/ze en haar.

Vond je deze taaltip nuttig en wil je meer van dit soort onderwerpen op mijn blog terug zien komen? Laat dan een reactie achter!

Bronnen:
Beterspellen.nl. Twijfelwoorden | zijn of haar. Verkregen: 3 oktober 2016.
Onzetaal.nl. Verwijswoorden: haar, zijn, hem, het, zij, hij. Verkregen: 3 oktober 2016.